Uburezi
Akarere ka Gisagara ni Akarere k’icyaro kakaba ahanini gatuwe n’abaturage biganjemo imyumvire ikiri hasi cyane kandi bakennye, bityo mu mwaka 2006 abana benshi ntibigaga . N’ubwo kari gafite ibigo byinshi abana bigaga amashuri yisumbuye bari bake ugereranyije n’ubu kubera ubushobozi buke, kuko ibigo byinshi byari iby’abihayimana bisaba ubushobozi. Ku bigo by’amashuri yisumbuye 17 byari mu Karere ka Gisagara, 9 byari iby’abihayimana , 1 byigenga ( Prive) n’7 bya leta, ariko muri ibyo byose 10 bisaba ko abana baba bafite ubushobozi kuko bifite “Internat”. Bityo abana barangiza amashuri abanza bakicara kubera ko ababyeyi badafite ubushobozi. Ni muri urwo rwego Leta y’ubumwe yashyizeho gahunda ya 12YBE kugira ngo abana benshi babashe kwiga kubuntu nk’uko Nyakubahwa Perezida wa Repubulika yabyemereye abanyarwanda. Abana batishoboye bashakiwe imiryango inyuranye y’abafatanyabikorwa kugira ngo babashe kwiga.
Kuva mu mwaka wa 2009 mu Gihugu hatangijwe gahunda yo kongera umubare w’ibyumba by’amashuri mu rwego rwo gushyira mu bikorwa ihame ry’uburezi kuri bose.
Kugeza mu mwaka wa 2015, mu Karere ka Gisagara hubatswe ibyumba by’amashuri 490 n’ubwiherero 754 nk’uko bigaragara mu mbonerahamwe ikurikira:
Ibyumba by’amashuri byubatswe mu burezi bw’ibanze bw’imyaka 12.
Umwaka inyubako | 2006-07 | 2007/08 | 2008/09 | 2009/10 | 2010/ 11 | 2011/ 12 | 2012/ 13 | 2013/ 14 | 2014/ 15 | Bose hamwe |
Ibyumba | 10 | 11 | 25 | 133 | 86 | 78 | 42 | 68 | 37 | 490 |
ubwiherero | 0 | 0 | 0 | 306 | 78 | 156 | 48 | 94 | 72 | 754 |
Nk’uko bigaragara mu mbonerahamwe ikurikira kuva mwaka w’2009 gahunda yo kongera ibyumba by’amashuri yatangiye bityo umubare w’amashuri yisumbuye wagiye wiyongera buri mwaka , kugeza mu mwaka wa 2014 mu mashuri yisumbuye wavuye ku 17 muri 2006 ugera kuri 39 mu mwaka wa 2015. Mu mashuri y’imyunga umubare wavuye ku ishuri rimwe aba amashuri y’imyuga 3 mu mwaka wa 2015. Akarere ka Gisagara gafite na kaminuza imwe kuva mu mwaka wa 2010. Ubwiyongere bw’amashuri yisumbuye bwatumye abana bitabira ishuri biyongera ndetse n’imitsindishirize iriyongera.
Imbonerahamwe ikurikira iragaragaza umubare w’ibigo by’amashuri n’imiterere yabyo:
| 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | ||||||||||
| Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga |
Inshuke |
|
| 46 |
|
| 52 |
|
| 86 |
|
| 91 |
|
| 25 |
Abanza | 22 | 43 | 0 | 22 | 43 | 0 | 22 | 43 | 0 | 22 | 43 | 0 | 22 | 43 | 0 |
Ay’imyuga | 1 | 0 | 1 | 1 |
| 1 | 1 |
| 1 | 1 |
| 1 | 1 |
| 1 |
ayisumbuye | 7 | 9 | 1 | 7 | 9 | 1 | 7 | 9 | 1 | 7 | 9 | 1 | 12 | 22 | 1 |
Kaminuza | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
Igiteranyo | 29 | 52 | 48 | 29 | 52 | 48 | 29 | 52 | 88 | 29 | 52 | 93 | 35 | 65 | 28 |
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | ||||||||||
| Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga | Aya leta | Afashwa na leta | ayigenga |
Inshuke | 0 | 0 | ? | 0 | 0 | ? | 0 | 0 | ? | 0 | 0 | ? | 0 | 0 | ? |
Abanza | 23 | 42 | 0 | 23 | 42 | 0 | 23 | 42 | 0 | 23 | 41 | 0 | 23 | 41 | 0 |
Ay’imyuga | 1 |
| 1 | 1 |
| 1 | 1 |
| 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
ayisumbuye | 13 | 22 | 1 | 13 | 24 | 1 | 13 | 24 | 1 | 13 | 24 | 1 | 13 | 25 | 1 |
Kaminuza | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 |
Igiteranyo | 37 | 64 | 3 | 37 | 66 | 3 | 37 | 66 | 3 | 37 | 66 | 3 | 37 | 67 | 3 |
IMITSINDISHIRIZE Y’ABANA
Imitsindishirize y’abana mu mashuri abanze n’ayisumbuye: nk’uko bigaragara mu mbonerahamwe ikurikira kuva muri 2006 ku geza mu mwaka wa 2010 bwiyongereye mu mashuri abanze buva ku bana 2833 bugera ku bana 3705 , mu mashuri yisumbuye icyiciro cya mbere bava ku 1307 bagera ku 1527 n’icyiciro cya kabiri bava ku 520 bagera ku bana 600.
Ku bijyanye n’imitsindishirize mu mashuri abanze bavuye ku 416 bagera ku 3218; mu mashuri yisumbuye, icyiciro cya mbere bava ku bana 502 bagera ku bana 1445; mu mashuri yisumbuye icyiciro cya kabiri bava 510 bagera 593. Muri iki cyiciro cya kabiri, Akarere ka Gisagara kabaye aka mbere mu Mitsindishirize imyaka itatu ikurikirana ariyo……..; kagize umwana wa mbere ku rwego rw’Igihugu mu cyiciro cya mbere cy’amashuri yisumbuye mu mwaka wa ……. Uyu mwana yigaga mu ishuri rya 9YBE.
Icyiciro Umwaka | Amashuri abanza | Amashuri yisumbuye T C ( S 3 ) | Amashuri yisumbuye S 6 | ||||||
abakoze | abatsinze | % | abakoze | abatsinze | % | abakoze | abatsinze | % | |
2006 | 2833 | 416 | 14.6 | ? | ? | ? | 520 | 510 | 98 |
2007 | 2661 | 632 | 23.7 | 1307 | 502 | 38.4 | 550 | 494 | 90 |
2008 | 2520 | 192 | 75.5 | 1338 | 657 | 49.1 | ? | ? | ? |
2009 | 3743 | 2406 | 63.6 | 1290 | 1143 | 88.6 | 600 | 593 | 98 |
2010 | 3705 | 3218 | 87 | 1527 | 1443 | 94.6 | ? | ? | ? |
2011 | 3404 | 3034 | 89.1 | 1918 | 1746 | 91 | 618 | 591 | 95.63 |
2012 | 3435 | 3166 | 92.2 | 2130 | 1970 | 92.48 | 760 | 754 | 99.29 |
2013 | 3263 | 3075 | 94.24 | 2221 | 1945 | 87.57 | 415 | 412 | 99.9 |
2014 | 3073 | 2950 | 95.99 | 2008 | 1831 | 91.18 | 938 | 938 | 100 |
Source raporo z’ibikorwa by’Akarere ka Gisagara
Nk’uko byavuzwe haruguru mu burenzi, mu mwaka wa 2006 uburezi bugaragara ko bwari bukiri hasi ugereranyije n’uko bimeze mu mwaka wa 2015. Ku bufatanye bwa Guverinema n’abafatanyabikorwa umubare w’abana biga wariyongereye cyane mu mashuri yisumbuye icyiciro cya mbere uva kuri 1307 mu mwaka wa 2007 ugera ku 2008 mu mwaka wa 2014 bigana na 65 % y’ubwiyongere. Mu cyiciro cya kabiri ubwitabire buva 520 bugera kuri 938 bigana na 55.4 % by’ubwitabire bwiyongereye. Ibi byagezweho kubera ko hubatswe ibyumba by’amashuri 490 ya 12YBE abana bigamo ku buntu ndetse n’ubucucike mu ishuri buragabanuka. Ikindi kigaragara n’uko imitsindishirize y’abana yateye imbere cyane aho mu mashuri abanza 14.6 % nibo batsinze muri 2006 , mu mwaka wa 2014 bagera kuri 95.99 %, mu cyiciro cya mbere cy’amashuri yisumbuye byavuye kuri 38.4 muri 2007 bigera kuri 91.18 % muri 2014, mu cyiciro cya kabiri biva kuri 98 % bagera ku 100%. Twibuke ko mu mitsindishirize y’abana Akarere ka Gisagara kabaye aka mbere inshuro 3 zikurikirana ku rwego rw’Igihugu.